อาร์ทีเมีย (artemia หรือ brine shrimp) คือ ไรน้ำเค็มหรือไรสีน้ำตาล จัดอยู่ในชั้น ครัสเตเซีย (crustacea class) เช่นเดียวกับพวกกุ้ง กั้ง และปู แต่ที่แตกต่างก็คือ อาร์ทีเมียจะไม่มีเปลือกแข็งหุ้มตัวอาร์ทีเมียสามารถใช้ ประโยชน์ ได้หลายอย่าง เช่น ใช้เป็นตัวทดสอบทางชีววิธี (bioassay) ให้ทราบถึงความเป็นพิษของนิเวศวิทยาแหล่งน้ำ (aquatic ecology) หรือใช้ในการทดสอบความเป็นพิษของสารพิษหรือสารสกัดต่างๆ (toxicity test) เป็นต้น แต่ที่นิยมใช้กัน อย่างกว้างขวางก็คือ การนำเอาอาร์ทีเมียไปใช้เป็นอาหารในการอนุบาลสัตว์น้ำวัยอ่อน เช่น ลูกกุ้ง ปู และปลาต่างๆ ทั้งนี้เพราะอาร์ทีเมียมีคุณสมบัติที่เหมาะสมคือมีคุณค่าทางอาหารสูง และตัวของอาร์ทีเมียยังมีขนาดพอเหมาะที่สัตว์น้ำ วัยอ่อนจะจับกินเป็นอาหาร การเพาะฟักอาร์ทีเมียก็ทำได้โดยสะดวก ทั้งนี้เพราะตัวอ่อนของอาร์ทีเมียซึ่งถูกห่อหุ้มด้วย เปลือกสีน้ำตาลที่เรียกว่าไข่อาร์ทีเมีย (artemia cyst) นั้น สามารถเก็บรักษาให้คงสภาพมีชีวิตอยู่ได้เป็นเวลานานหลายปี เมื่อต้องการใช้ก็สามารถนำไข่อาร์ทีเมียมาทำการเพาะฟักในน้ำทะเลโดยใช้ระยะเวลาเพียง 1–2 วัน ก็สามารถนำอาร์ทีเมีย ที่เพาะได้ไปใช้เป็นอาหารสัตว์น้ำ
อาร์ทีเมียสามารถสืบพันธุ์ได้ทั้งแบบอาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์และสามารถให้ลูกได้ทั้งแบบ เป็นตัวและแบบเป็นไข่ ซึ่งในแต่ละรอบของการสืบพันธุ์ เพศเมียจะให้ลูกแบบใดแบบหนึ่งเท่านั้น เนื่องจากอาร์ทีเมียกิน อาหารโดยการกรองสิ่งแขวนลอยทุกอย่าง ในน้ำที่มีขนาดเล็กกว่าช่องปาก ซึ่งได้แก่ แบคทีเรีย แพลงก์ตอน ซากเน่าเปื่อย และอนุภาคอินทรียสารต่างๆ การเพาะเลี้ยงอาร์ทีเมียจึงช่วยใน การบำบัดรักษาน้ำได้
อาร์ทีเมีย
ดร. อาภารัตน์ มหาขันธ์
